प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी केंद्र: परवडणारी व गुणवत्तापूर्ण औषधं सर्वांसाठी

भारतामध्ये आरोग्य सेवा सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोचावी, यासाठी सरकार विविध योजना आणत असते. त्यातीलच एक महत्त्वाची योजना म्हणजे प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी योजना (PMBJP). या योजनेंतर्गत सुरू करण्यात आलेली जनऔषधी केंद्रे ही अत्यल्प किमतीत गुणवत्तापूर्ण जेनेरिक औषधे पुरवण्यासाठी सरकारने घेतलेला मोठा निर्णय आहे. चला, या योजनेंबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.

प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी योजना म्हणजे काय?

ही योजना केंद्र सरकारने 2008 मध्ये सुरू केली. मात्र, 2015 पासून तिला अधिक गती मिळाली आणि “प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी योजना” या नव्या नावाने ती ओळखली जाऊ लागली. या अंतर्गत जनऔषधी केंद्रे स्थापन करून सर्वसामान्य लोकांना परवडणाऱ्या किमतीत औषधं मिळावीत यासाठी प्रयत्न करण्यात आले.

जनऔषधी केंद्र म्हणजे काय?

ही केंद्र सरकारच्या मान्यतेने सुरू केलेली औषध विक्री केंद्रे आहेत, जिथे सामान्य औषधांच्या तुलनेत 50% ते 90% स्वस्त जेनेरिक औषधे उपलब्ध असतात.

जनऔषधी केंद्र योजनेचे उद्दिष्टे

• गरीब आणि मध्यमवर्गीयांसाठी परवडणाऱ्या किमतीत औषधे उपलब्ध करणे.

• औषध विक्रीत माफक नफा ठेवून स्वस्त दरात उच्च दर्जाची औषधे पुरवणे.

• जेनेरिक औषधांचा प्रचार व प्रसार करणे आणि ब्रँडेड औषधांवरचा अवलंबित्व कमी करणे.

• देशभरातील प्रत्येक भागात जनऔषधी केंद्रे स्थापन करणे.

जनऔषधी केंद्रामध्ये कोणती औषधं मिळतात?

या केंद्रांमध्ये सर्व प्रकारची आवश्यक औषधे उपलब्ध असतात, जसे की:

• हृदयरोग, मधुमेह, रक्तदाब यांसाठी औषधे

• वेदनाशामक औषधे

• प्रतिजैविक (Antibiotics) आणि प्रतिजैवणुके (Antiseptics)

• त्वचारोगांसाठी औषधे

• स्त्रियांसाठी आणि मुलांसाठी आवश्यक औषधे

• सर्जिकल आणि वैद्यकीय उपकरणे

जनऔषधी केंद्र सुरू करण्याचे फायदे

नागरिकांसाठी फायदे: परवडणाऱ्या किमतीत औषधं मिळतात, त्यामुळे आरोग्य खर्च कमी होतो.

व्यवसायिकांसाठी संधी: कमी गुंतवणुकीत स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याची उत्तम संधी.

समाजोपयोगी कार्य: यामुळे समाजातील गरजू लोकांना मदत होते.

जनऔषधी केंद्र कसे सुरू करावे?

जनऔषधी केंद्र सुरू करण्यासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया

PMBJP च्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन अर्ज डाउनलोड करावा (https://janaushadhi.gov.in).

आवश्यक कागदपत्रे भरून ऑनलाईन किंवा ऑफलाईन अर्ज करावा.

सरकारच्या नियमांनुसार पात्रता तपासली जाईल आणि परवानगी दिली जाईल.

मंजुरी मिळाल्यानंतर औषध वितरण सुरू करता येईल.

जनऔषधी केंद्र सुरू करण्यासाठी लागणारी पात्रता

व्यक्तिगत अर्जदार: फार्मसी पदवी/डिप्लोमा असणे आवश्यक.

संस्था/NGO: सामाजिक कार्य करणाऱ्या संस्थांना प्राधान्य दिले जाते.

सर्वसाधारण किमान गुंतवणूक: अंदाजे 2 ते 2.5 लाख रुपये लागतात.

जनऔषधी केंद्रासाठी मिळणाऱ्या सबसिडी आणि फायदे

सरकार या केंद्रांसाठी 50,000 रुपये पर्यंतचे आर्थिक सहाय्य देते. तसेच, पहिल्या काही महिन्यांत औषध खरेदीसाठी 2 लाख रुपये पर्यंत अनुदान मिळू शकते.

जनऔषधी केंद्रांची वाढती लोकप्रियता

भारतात 8000 पेक्षा जास्त जनऔषधी केंद्रे कार्यरत आहेत आणि हे केंद्र दिवसेंदिवस लोकांमध्ये लोकप्रिय होत आहेत. कारण यामुळे महागड्या औषधांच्या तुलनेत स्वस्त आणि उच्च दर्जाची औषधे मिळतात.

निष्कर्ष

प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी केंद्रे ही एक क्रांतिकारी संकल्पना आहे. या योजनेमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना आरोग्यसेवेसाठी मोठा आर्थिक दिलासा मिळतो. भविष्यात ही योजना आणखी विस्तारित होऊन देशभरात जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचेल, अशी आशा आहे.